Larry Page - "Steve Jobs" của Google

Ngày 8/1/1943, cô hầu phòng của khách sạn New Yorker, thuộc khu Manhattan (New York) phát hiện một vị khách đã qua đời lặng lẽ trong phòng. Đó là Nikola Tesla, người gốc Croatia, sinh năm 1856. Tesla đã phát minh cách thức sản xuất điện năng mà ngày nay cả thế giới vẫn đang dùng. Tesla mất đi trong khi nợ nần chồng chất với những dự định kỳ vĩ còn dang dở: truyền tải năng lượng không dây xuyên đại dương, khai thác năng lượng từ không gian,... Với khả năng sáng tạo mạnh mẽ lạ thường, Tesla rời khỏi công ty của Thomas Edison, để tự khởi nghiệp. Tesla không thành công vì ông là nhà phát minh hơn là doanh nhân.

Năm 1985, một cậu bé 12 tuổi ở Michigan luôn mơ ước trở thành nhà phát minh thay đổi thế giới, đã bật khóc khi đọc tiểu sử của Tesla. Cậu bé đó mang tên Larry Page. Từ câu chuyện của Tesla, cậu bé Page mơ hồ nhận ra rằng để trở thành nhà phát minh thành công, nhất thiết phải là doanh nhân thành công, giống như Edison.

Trong thời gian làm luận án tiến sĩ ở Đại học Stanford, Page đề xuất ý tưởng có quy mô lạ thường tựa như các dự án của Tesla: tải xuống mọi trang mạng của Web để phân tích nội dung và xếp hạng trang mạng dựa vào các mối liên kết. Bằng cách đó, Page cho rằng có thể thực hiện việc tìm kiếm thông tin một cách nhanh chóng, chính xác, hoàn toàn tự động, trên toàn bộ Web.

Cùng với Sergey Brin, người bạn đồng học ở Stanford, với số vốn vay 1 triệu USD từ bạn bè và gia đình, Page thành lập Công ty Google vào ngày 4/9/1998 để biến ý tưởng của mình thành hiện thực.

Thiết lập hệ thống máy chủ mạnh là yếu tố quyết định thành công của giải thuật tìm kiếm Google. Nhờ những cải tiến quan trọng về phần cứng, trên cùng diện tích thuê mướn, Google có thể "nhồi nhét" 1500 máy chủ trong khi những công ty dịch vụ tìm kiếm khác chỉ có thể lắp đặt tối đa 50 máy chủ. Tốc độ nhanh và quy mô lớn vượt trội đối thủ luôn là tôn chỉ hàng đầu trong suy nghĩ của Page.

Chỉ sau một năm, Google phải dời trụ sở từ một nhà xe chật hẹp đến tòa nhà lớn ở khu Mountain View, California, để đáp ứng nhu cầu phát triển.

Trong công việc, Page và Brin tỏ ra là người kỹ thuật, duy lý, thường tranh luận gay gắt, không khoan nhượng về những ý tưởng mới. Giữa cuộc cãi vã, Page và Brin thường mắng nhau là "ngu ngốc", "khốn kiếp", nhưng tình bạn của họ vẫn không sứt mẻ. Mối quan hệ giữa Page và Brin tạo ra một kiểu văn hóa của Google, trong đó mỗi nhân viên phải sẵn sàng hứng chịu những phê phán không chút vị nể từ mọi đồng nghiệp.

Những trận đấu khúc côn cầu của nhân viên Google ngoài giờ làm việc cũng thể hiện rõ nét văn hóa Google. Người chơi hết mình, xây xát, bầm dập, ướt đẫm mồ hôi khi rời sân, là người được kính trọng nhất. Page và Brin phải ra sức chống đỡ những đòn tấn công quyết liệt của đối phương trên sân. Thứ bậc trong công ty không có hiệu lực trong thể thao.

Vào một ngày của năm 2000, kỹ sư Wesley Chan, người quản lý dự án Google Toolbar, nói với Page rằng nếu Google Toolbar chỉ có chức năng tìm kiếm thông tin, sẽ không thu hút được người dùng. Theo Chan, Google Toolbar cần có thêm chức năng ngăn chặn tự động những cửa sổ quảng cáo bung ra từ trang mạng. Page đáp: "Đó là điều ngu ngốc nhất mà tôi từng nghe. Anh ở đâu đến đây?". Tuy vậy, mọi nhân viên đều biết rằng khi Page thực sự tức giận, Page sẽ không nói gì cả, không nhìn ai hết và lẳng lặng bỏ đi.

Không nản chí, Chan bí mật cài đặt Google Toolbar trên máy tính của Page để chứng tỏ hiệu quả thực tế. Page đổi ý và Google Toolbar trở thành sản phẩm thành công.

Để phát triển, Google cần vốn lớn, nhưng các nhà đầu tư không tin Page có đủ kinh nghiệm điều hành công ty lớn. Lúc ấy, Page khẳng định rằng ngoài Steve Jobs, đang là giám đốc điều hành Apple, không có ai khác bên ngoài thích hợp với chức vụ giám đốc điều hành Google. Cuối cùng, Page phải nhân nhượng yêu cầu của các nhà đầu tư, chấp thuận cho Eric Schmidt, từng là giám đốc điều hành Novell, tham gia lãnh đạo Google với tư cách chủ tịch hội đồng quản trị.

Tháng 7/2001, khi Google đang có khoảng 400 nhân viên, Page đột nhiên quyết định loại bỏ chức vụ "quản lý dự án". Với tư cách giám đốc điều hành, Page muốn trở lại như thuở ban đầu, trực tiếp làm việc với từng kỹ sư, không cần thông qua người quản lý dự án. Stacey Sullivan, người phụ trách nhân sự, phản đối Page: "Anh không thể tự tổ chức mọi việc. Nhân viên cần có ai đó hiểu rõ vấn đề của họ để giải quyết". Page nhất quyết làm theo ý mình. Công việc ở Google bắt đầu trở nên rối.

Tháng 8/2001, các nhà đầu tư quyết định đưa Schmidt vào chức vụ giám đốc điều hành, thay thế Page. Page giữ chức vụ quản lý sản phẩm, nhưng trong thực tế, không có quyền kiểm soát hoạt động hàng ngày ở Google.

Page trở thành "Steve Jobs" của Google.

Hầu như mọi người đều biết chuyện Jobs từng bị cô lập, trở nên thừa ở Apple và phải rời khỏi Apple - công ty do chính Jobs sáng lập. Có điều ít người biết là hội đồng quản trị Apple hoàn toàn đúng khi sa thải Jobs. Vào lúc ấy, Jobs là người nóng nảy, ngạo mạn. Sau khi rời Apple, Jobs tỉnh ngộ, tìm con đường khác với tư thế chững chạc hơn. Về sau, khi trở lại vị trí lãnh đạo Apple, Jobs hầu như là người khác!

Đối với Page, sự việc ít nghiêm trọng hơn, nhưng phải "đứng bên lề" ở Google là nỗi khổ tâm không nhỏ. Chuyện không hay cũng có điều tích cực: rời khỏi việc điều hành Google, Page có thời gian theo đuổi, thử nghiệm những ý tưởng riêng. Không thể nói đó không phải là niềm vui của Page.

Nhân viên Google đôi khi bắt gặp Page lái xe lòng vòng ở Palo Alto. Có khi Page cho xe dừng lại, chụp ảnh, cho xe nhích tới, dừng lại, chụp ảnh và cứ thế tiếp tục trên một quãng đường dài. Với ý tưởng của Page, sản phẩm Google Street View xuất hiện năm 2007, cho phép người dùng tìm kiếm đường đi và quan sát cảnh vật thực sự dọc theo đường đi. Đến năm 2014, phạm vi tìm kiếm đường đi của Google Street View hầu như bao trùm toàn bộ Trái Đất.

Cũng như Jobs, trong thời gian "tĩnh tâm", Page kết hôn và có con, tìm được hạnh phúc gia đình riêng.

Vào năm 2005, Page nhận định: trong tương lai Google nhất thiết phải xuất hiện trên thiết bị di động. Page thuyết phục hội đồng quản trị Google về việc sáp nhập một công ty nhỏ mang tên Android, do Andy Rubin sáng lập. Đó cũng là thời điểm Android gần như cạn vốn, không thể tiếp tục phát triển loại điện thoại có khả năng kết nối Internet. Android trở thành một bộ phận nghiên cứu riêng của Google, không thuộc quyền quản lý của Schmidt. Page dành phần lớn thời gian để làm việc với Rubin trong dự án bí mật: xây dựng hệ điều hành Android.

Năm 2007, hệ điều hành Android sắp hoàn thành vào lúc Apple công bố điện thoại đầu tiên dùng màn hình cảm ứng, mang tên iPhone. Điện thoại iPhone đã khiến nhóm dự án Android kinh ngạc. Page và Rubin quyết định gấp rút xây dựng lại Android để thích hợp với màn hình cảm ứng, thay vì thiết kế cho điện thoại dùng bàn phím thực như BlackBerry.

Một năm sau, vào tháng 9/2008, với sự hợp tác của nhà mạng T-Mobile, Google giới thiệu sản phẩm G1, điện thoại đầu tiên dùng hệ điều hành Android, có màn hình cảm ứng giống như iPhone. Dưới quyền quản lý của Page, dự án Android thành công rực rỡ.

Vào tháng 1/2011, Schmidt gửi đi tin nhắn Twitter... khó hiểu: "Adult supervision no longer needed" (không cần người lớn chăm nom nữa). Tại Google, Schmidt thông báo "trao trả" chức vụ giám đốc điều hành cho Page.

Cũng như Jobs, khi nhận lại trách nhiệm điều hành công ty do mình sáng lập, Page hầu như là người khác!

NGỌC GIAO phỏng dịch